Chúng ta đang chứng kiến sự lên ngôi của các nội dung ngắn như Tiktok, Short, Reel,… Cùng với đó, sự phổ biến của những ứng dụng tóm tắt sách trong những năm gần cho thấy việc đọc sách cũng không nằm ngoài xu hướng này. Vậy trải nghiệm đọc sách trong tương lai có bị thay thế bởi sách tóm tắt?
Sách tóm tắt ngày càng phổ biến
Sách tóm tắt là bản tóm tắt nội dung của những cuốn sách gốc, giải thích ý tưởng, luận điểm chính được đưa ra trong cuốn sách. Một bản tóm tắt sách sẽ nêu những ý chính, sử dụng một lượng nhỏ trích dẫn trong sách, nêu các từ khóa, đưa ra các ví dụ và dữ liệu nhằm làm nổi bật quan điểm được nêu.
Hiện nay, có nhiều nhà cung cấp nội dung sách số tóm tắt, giúp tiết kiệm thời gian cho người đọc, như một dạng review nêu nội dung chính để người đọc quyết định có mua hay không.
Sách tóm tắt thường có hai dạng là: dạng đọc và nghe. Tuy nhiên, có một số đơn vị phát triển nội dung sách tóm tắt dưới dạng thẻ ghi nhớ (flashcard) như Instaread, sơ đồ tóm tắt như getAbstract,…
Trên thế giới, ứng dụng tóm tắt sách lâu đời nhất là getAbstract thành lập năm 1999. Ngoài ra còn một số ứng dụng phổ biến khác ngày nay như Blinkist, 12min, Instareasd, ReadinGraphics, StoryShots… Trong đó, chỉ riêng Blinkist đã có lượt tìm kiếm tăng lên 188% trong 5 năm gần đây.
Tại Việt Nam, nội dung sách tóm tắt đã được Alphabook triển khai từ 10 năm trước. Đến nay, dự án này đã có khoảng 700 đầu sách được tóm tắt. Hiện nay trên ứng dụng Fonos có hơn 1000 nội dung sách tóm tắt, chủ yếu từ những người đã đọc sách gốc và tóm tắt lại.
Nội dung sách tóm tắt được nghe nhiều nhất xoay quanh các chủ đề phát triển bản thân, lối sống – nghệ thuật sống, sức khỏe,…. Còn với ứng dụng Voiz có khoảng 500 sách tóm tắt với khán giả nghe chủ yếu từ 25 – 35 tuổi, người không có nhiều thời gian để đọc hết một cuốn sách.
Cầu nối đến văn hóa đọc
Nhìn chung, hiện nay các nội dung sách tóm tắt phần lớn được thực hiện bởi các đơn vị xuất bản tại Việt Nam như một hình thức để thu hút độc giả và quảng cáo cho sách gốc.
Theo ông Lê Hoàng Thạch – CEO của Ứng dụng Sách nói Voiz FM “Mục đích chủ yếu của tóm tắt sách là để người nghe tìm hiểu hơn về cuốn sách và khi họ đã thích cuốn sách, họ sẽ tìm đến sách gốc”. Cũng theo khảo sát của Voiz FM, khoảng ⅔ số người nghe sách tóm tắt sẽ tìm bản đầy đủ của cuốn sách để nghe thêm và 50% số người tham gia khảo sát phản hồi rằng họ sẵn sàng mua một cuốn sách giấy ngay cả khi đã biết nội dung chính của cuốn sách.
Sách tóm tắt được cho là giúp cho những người bận rộn lựa chọn được cuốn sách phù hợp với bản thân. Do không có nhiều thời gian lựa chọn và đọc nhiều cuốn sách, những sách tóm tắt sẽ giúp người đọc biết được quyển nào có nội dung mình đang tìm kiếm. Vì vậy, giúp những người bận rộn tiết kiệm thời gian và tiền bạc do tránh được trường hợp mua sách về mới biết nội dung không phù hợp với mình.
“Nhìn chung, tóm tắt sách cũng có cùng mục đích là cung cấp kiến thức và nguồn cảm hứng cho người bận rộn, hỗ trợ họ phát triển đời sống tinh thần và sự nghiệp”, bà Xuân Nguyễn – đồng sáng lập Ứng dụng Sách nói Fonos cho hay. Trong tương lai, ứng dụng này sẽ tiếp tục đẩy mạnh loại nội dung này trên nền tảng của mình.
Sách tóm tắt có thay thế được trải nghiệm đọc sách gốc?
Không thể phủ nhận sách tóm tắt là giải pháp cung cấp kiến thức cho những người bận rộn trong cuộc sống bận rộn. Các đơn vị sản xuất loại nội dung này đánh trúng tâm lý cung cấp nội dung một cuốn sách trong nháy mắt. Tuy nhiên vẫn có nhiều ý kiến cho rằng sách tóm tắt không phải một ý tưởng hay.
Trong một bài bình luận trên tờ Los Angeles Times, David L. Ulin từng nhận xét: “Cuốn sách là thứ mà ta phải dành thời gian trải nghiệm, chứ không phải để lướt qua hay phân loại thông tin. Mục đích thiết yếu nhất mà việc đọc sách mang đến chính là sự giao cảm giữa tác giả và người đọc.” Do vậy, ông cho rằng, việc đọc sách tóm tắt làm bào mòn đi tính hấp dẫn, những dấu ấn mà tác giả gây dựng.
Trong một thảo luận về vấn đề này trên Quora, biên tập viên kỳ cựu của AP – Dan Robrish chia sẻ: “Việc tóm tắt cuốn sách dày hơn 600 trang chỉ với vài cú lướt điện thoại khiến nhiều người dễ bỏ qua những tuyệt tác. Hãy tưởng tượng tác phẩm kinh điển gói gọn trong vài dòng thì làm sao thấy được vẻ đẹp của chúng, ai còn ham muốn đọc sách nữa.”
Việc đọc trước nội dung ở một số thể loại sách có thể làm giảm tính hấp dẫn của tác phẩm với người đọc. Bạn đọc không còn muốn tìm đọc sách gốc nữa vì đã biết nội dung chính của nó rồi. Tuy nhiên, việc thưởng thức một cuốn sách không chỉ dừng lại ở nội dung mà chúng ta còn chiêm ngưỡng nghệ thuật ngôn từ, cách dẫn dắt truyện, những liên tưởng phong phú tạo ra cho người đọc qua nhiều chi tiết nhỏ.
Hơn nữa, các sách tóm tắt chỉ là cảm nhận, bài học chủ quan của người tạo ra nội dung trong quá trình đọc sách gốc. Vì vậy, nội dung sách tóm tắt có thể bị ảnh hưởng bởi cảm nhận của người tóm tắt, thậm chí nếu đọc không kỹ có thể có những đánh giá không đúng và tiếp thu sai kiến thức.
Vì vậy, người đọc chỉ nên coi sách tóm tắt là một nội dung tham khảo, không nên để chúng thay thế trải nghiệm đọc sách gốc.
Đọc thêm:
