Theo báo cáo của công ty nghiên cứu thị trường Marketdata Enterprises, giá trị ngành công nghiệp sách Self-help năm 2022 ước tình khoảng 13.000 tỷ USD. Chúng ta đang ở trong cơn sốt đọc và viết sách Self-help. Vì mục đích lợi nhuận mà không ít những cuốn sách Self-help có nội dung “hời hợt” được xuất bản, những chiêu trò truyền thông thần thánh hóa công dụng của dòng sách này. Vậy thì sách Self-help là gì? Đọc sách self-help có lợi hay có hại? Cùng tìm hiểu trong nội dung dưới đây.
Sách Self-help là gì?
Theo định nghĩa của Wikipedia, sách Self-help là những cuốn sách được viết ra với mục đích hướng dẫn người đọc giải quyết những vấn đề cá nhân của họ, còn được gọi với cụm từ “tự phát triển” hay “tự lực”.
Các chủ đề thường được nhắc đến trong sách Self-help là tri thức, kinh tế và các mối quan hệ. Mỗi cuốn sách sẽ mang những thông điệp, câu chuyện, kinh nghiệm đúc kết của tác giả. Từ đó, người đọc có thể suy ngẫm, rút ra bài học và áp dụng cho bản thân.
5 thể loại sách Self-help chính:
- Step-by-step book: sách hướng dẫn các bước từ A-Z
- Progression book: sách phát triển các kỹ năng mềm
- Component-based book: sách hướng dẫn cách đối mặt với những vấn đề khó khăn, phức tạp trong cuộc sống. Ví dụ: sách hướng dẫn nuôi dạy con thành công.
- Recovery book: sách giúp người đọc hồi phục về mặt thể chất và tinh thần.
- Exercise book: sách hướng dẫn người đọc đi đến kết quả cuối cùng theo một quy trình hoặc bộ kỹ năng tất yếu.
Liều thuốc vực dậy tinh thần
Sách Self-help dễ khiến bạn đọc đồng cảm vì nắm bắt đúng tâm lý người đọc. Hầu hết chúng ta đều có phải đối mặt với một số vấn đề nhất định trong cuộc sống như mông lung trong định hướng bản thân, thất bại trong công việc, đổ vỡ trong tình cảm,… Đây cũng là những chủ đề các sách phát triển cá nhân thường xuyên khai thác. Ví dụ sách Self-help kể một câu chuyện về một sinh viên bình thường, lạc lối trong chính con đường mình lựa chọn, cô đơn giữa nơi thành thị đông đúc chắn hẳn sẽ khiến nhiều người thấy đồng cảm và được chia sẻ vì thấy chính bản thân mình trong đó. Từ đó mà thông điệp tác giả gửi gắm trong câu chuyện dễ dàng đi vào tâm trí người đọc.
Sách Self-help cung cấp cho bạn đọc nhiều thông tin bổ ích. Với mục tiêu giúp người đọc giải quyết các vấn đề cá nhân của mình, sách Self-help cung cấp một lượng lớn kiến thức từ nhiều lĩnh vực khác nhau. Từ những kiến thức chuyên ngành, các kỹ năng mềm để nâng cao khả năng đáp ứng công việc đến những phương pháp giúp thấu hiểu bản thân và cải thiện các mối quan hệ xung quanh. Do đó mà ta có thể tìm kiếm rất nhiều các kiến thức bổ ích cho hành trình phát triển bản thân qua sách Self-help. Tuy nhiên, mỗi cuốn sách đều mang góc nhìn mà ý kiến cá nhân của tác giả, chúng ta nên lựa chọn những đầu sách có nhiều dẫn chứng khoa học, chưa thông tin về các nghiên cứu có tính khái quát đại chúng thay vì chỉ nêu quan điểm chủ quan và từ trải nghiệm của người viết, để thông tin có tính tin cậy cao.
Sách Self-help truyền động lực và hướng người đọc đến một thái độ tích cực. Theo công thức quen thuộc của sách Self-help, sau khi cho người đọc cảm giác đồng cảm với hoàn cảnh của bản thân, tác giả sẽ cho thấy quá trình thay đổi và đạt được kết quả mà người đọc hằng mơ ước. Điều này truyền cho người đọc động lực mạnh mẽ về khả năng bản thân có thể đạt được thành công như những nhân vật được nhắc đến. Sách Self-help lúc này như vẽ ra một con đường mà người đọc chỉ cần đi theo để biến mơ ước thành hiện thực. Do đó, khi gặp khó khăn, nghịch cảnh trong cuộc sống, đọc thể loại sách này sẽ giúp chúng ta có một quyết tâm lớn để hành động và thay đổi.
Con dao hai lưỡi
Trong nhiều trường hợp, sách Self-help giống như “chất gây nghiện”. Khi đọc một cuốn sách thể loại tự lực, người đọc sẽ thấy tràn trề năng lượng, tự tin đạt được tất cả mọi thứ. Nhưng cảm giác này không kéo dài được lâu. Vì vậy, bạn đọc lại tìm thêm những cuốn sách cùng thể loại để tiếp tục tận hưởng cảm giác thỏa mãn ấy. Cuối cùng thay vì bắt tay vào xử lý vấn đề, bạn đọc thích đắm chìm trong những cuốn sách Self-help “che mắt” thực tại hơn. Dần dần, họ sẽ lười nhác cả trong suy nghĩ và hành động, khi vấn đề vẫn còn thì họ vẫn tìm đến sách Self-help.
Nhiều cuốn sách Self-help chỉ đơn thuần thể hiện quan điểm cá nhân của tác giả mà không có bằng chứng khoa học xác đáng. Vì vậy, người đọc rất dễ bị tiêm nhiễm những tư tưởng sai lệch mà tác giả muốn truyền bá. Nhiều cuốn sách tự lực có vỏ bọc ban đầu là những bài học về sự tự tin, cầu tiến, theo đuổi thành công nhưng âm thầm cài cắm những tư tưởng bảo thủ, độc hại, cực đoan. Khi đó, những người đồng cảm với những bài học, thông điệp truyền cảm hứng ban đầu lại bị “dắt mũi” bởi những ý đồ độc hại phía sau. Do đó, người đọc nên biết cách chọn sách phù hợp với bản thân và luôn đặt ra “nghi vấn” ở mỗi vấn đề được bàn luận trong sách.
Chắc chắn những bạn đọc nhiều sách tự lực sẽ nhận ra rất nhiều các tác phẩm của thể loại này đưa ra những lời khuyên, bài học giống nhau và thậm chí là những gì chúng ta đã biết. Ví dụ như không đưa ra quyết định khi nóng giận, cần chuẩn bị cho mọi trường hợp,… Với nhu cầu “tiêu thụ” sách Self-help lớn như hiện nay, không ít sách kém chất lượng, đạo nhái ở thể loại này được xuất bản. Vì mục đích lợi nhuận, người ta dùng không ít chiêu trò thần thánh công dụng của những cuốn sách đó “lên trời”. Điều này khiến cho sách kém chất lượng hoành hành còn người đọc thì rơi vào mê cung không biết cuốn sách nào mới thực sự có ích cho mình.
Tóm lại, hãy giữ một cái đầu lạnh khi lựa chọn và đọc sách Self-help. Sách Self-help không giúp bạn đọc giải quyết vấn đề mà những hành động, nỗ lực của bạn sau đó mới giúp đạt được những mong muốn của bản thân. Khi nào bạn còn đọc sách Self-help và không hành động thì vấn đề vẫn còn đó.
Đọc thêm:
