“Lolita, ánh sáng của đời tôi, ngọn lửa nơi hạ bộ của tôi. Tội lỗi của tôi, tâm hồn của tôi. Lo-lee-ta: đầu lưỡi lướt xuống ba bước nhỏ dọc vòm miệng, khẽ đập vào răng ba tiếng. Lo. Li. Ta.
Buổi sáng, em là Lo, ngắn gọn là Lo thôi, đứng thẳng cao một mét bốn mươi sáu, chân đi độc một chiếc tất. Mặc quần thụng trong nhà, em là Lola. Ở trường học, em là Dolly. Trên dòng kẻ bằng những dấu chấm, em là Dolores. Nhưng trong vòng tay tôi, bao giờ em cũng là Lolita.”
Đây là những lời văn mỹ miều, mở đầu cho cuốn tiểu thuyết “Lolita” nổi tiếng của nhà văn Vladimir Nabokov. Ngay từ khi ra mắt năm 1955, tác phẩm đã thu về doanh số đáng nể nhưng cũng gây nhiều tranh cãi.
Có hai luồng ý kiến chính về tiểu thuyết này, một bên nói rằng đây là tiểu thuyết tình cảm trần trụi với sự chung thủy tận cùng. Ý kiến khác lại cho rằng cuốn sách như những lời tố cáo sự suy đồi đạo đức và những hành vi ghê tởm của nhân vật chính.
Để có những nhận xét hợp lý dành cho cuốn sách, trước hết chúng ta hãy tìm hiểu nội dung của “Lolita”.
1. Tóm tắt nội dung “Lolita”
Truyện được kể theo ngôi thứ nhất từ lời kể của nhân vật Humbert, một giáo sư Văn học 35 tuổi, đẹp trai, lịch lãm và sống ở Paris. Hắn ta ám ảnh bởi mối tình thuở nhỏ với cô bạn gái Annabel đã mất vì bệnh sởi. Mặc dù đã có vợ nhưng hắn luôn mơ tưởng đến những cô gái 12, 13 tuổi như một cách tìm lại thiên đường đã mất. Hắn không đoái hoài gì đến vợ thậm chí không thấy buồn khi vợ bỏ đi cùng gã khác.
Vài năm sau, Humbert được mời tới Mỹ giảng dạy tại một trường đại học. Ở đây, hắn ta mê mẩn cô con gái Dolores Haze (hắn gọi là Lolita) mới 12 tuổi của bà góa bụa chủ nhà. Humbert thậm chí còn bà chủ nhà để được gần gũi với con riêng của vợ và hàng ngày ghi lại những cảm xúc dạt dào dành cho cô bé.
Sau khi người vợ chết vì tai nạn, Humbert đã đưa Dolores đi hết thành phố này sang thành phố khác, những tối tại nhà nghỉ hai người dừng chân, hắn gọi đó là thiên đường rực lửa địa ngục. Hành trình tội lỗi này chỉ dừng lại khi Lolita phải vào viện vì nhiễm virus và bỏ đi mà không nói với Humber lời nào.
Sau nhiều năm tìm kiếm trong vô vọng, Humbert nhận được thư của Lolita, bây giờ đã kết hôn và đang mang thai. Hắn ta lập tức đến tìm người gửi thư, Lo lúc này đã không còn rạng rỡ như xưa nhưng Humbert vẫn nói yêu cô và ngỏ lời đưa cô đi trốn. Lo từ chối. Humbert để lại một số tiền cho cô rồi đi đến nhà và giết Quilty, kẻ đã dụ dỗ Lo năm nào trong bệnh viện.
Sau đó, Humbert bị bắt vào tù vì tội ấu dâm và giết người, hắn chết trong tù do tắc nghẽn động mạch vành. Dolores chết vì biến chứng sinh nở vào Giáng sinh năm 1952.
2. Tình yêu hay tội ác?
Nhóm ủng hộ giả thuyết đầu tiên cho rằng, Lolita cũng phải chịu trách nhiệm về mối tình sai trái này và rằng chính cô đã có hành động lả lướt, quyến rũ Humbert. Thêm vào đó, trong cuộc hội ngộ sau nhiều năm, khi Lolita chỉ một bà nội trợ tầm thường và có con với gã đàn ông khác, Humbert vẫn ngỏ ý giúp cô thoát khỏi hoàn cảnh khốn khổ cho thấy tình cảm hắn dành cho cô là thật lòng, hơn cả ham muốn về thể xác.
Tuy nhiên, người ta không nhân danh tình yêu để làm những điều tồi tệ. Trong những trang cuối của cuốn sách, Humbert đã tự hỏi chính mình: “Liệu những điều tôi làm với Dolly có giống những gì người thợ máy 50 tuổi Frank La Salle đã từng làm với cô gái 11 tuổi Sally Horner năm 1948?”.
Đây là một vụ án có thật, vào năm 1948, Frank La Salle đã bắt cóc và cưỡng hiếp cô bé Sally Horner trong suốt 2 năm. Hắn đã đưa Sally đến sống ở nhiều nơi và đóng giả làm bố cô để những người xung quanh không phát hiện.
Sự kiện này cũng tương tự những hành động của Humbert đưa Lolita đi từ thành phố này sang thành phố khác khi mẹ cô bé mất vì tai nạn. Chính nhân vật Humbert hoàn toàn ý thức về tội ác của mình, hắn cũng từng nói: “Không điều gì có thể khiến Lolita của tôi quên đi dục vọng bẩn thỉu mà tôi đã buộc cô phải trải qua… Một bé gái Bắc Mỹ tên Dolores Haze đã bị một tên diên tước đoạt tuổi thơ của mình.”
Thực tế nhà văn Vladimir Nabokov đã tạo ra một con quỷ với sức mạnh ngôn từ và trí tuệ để che đậy những tội ác của mình. Cuốn truyện được viết theo ngôi thứ nhất với lời kể của Humbert, tức là tất cả những thông tin chúng ta có đều xuất phát từ nhân vật này. Hắn đang thuyết phục chúng ta rằng hắn không thực sự xấu xa và Lolita cũng có lỗi.
Vậy Lolita ranh mãnh, lẳng lơ hay chỉ là một cô bé tội nghiệp bị bắt cóc và cưỡng hiếp bởi một gã đàn ông mong muốn người khác hiểu cho những tội ác của hắn?
Giống như bị cáo đứng trước một phiên tòa, những lời kể của hắn vừa thú nhận những hành vi ghê tởm của mình, vừa đổ lỗi cho những dục vọng ma quỷ không thể kiểm soát và đổ lỗi cho chính nạn nhân. Thực tế, chúng ta mới chỉ biết đến Dolores từ lời kể của kẻ gây ra tội ác với cô chứ chưa từng biết cô đang nghĩ gì.
Vậy đây là một cuốn tiểu thuyết tình yêu lãng mạn hay về một tội ác ghê rợn mà khiến chính người đọc bị thao túng tâm lý?
Đọc thêm
